Διαλεκτική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία2019-09-07T12:42:09+03:00

Τι είναι η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΔΣΘ);

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (Dialectical Behavior Therapy – DBT) αποτελεί ένα τύπο Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας. Πρόκειται για μία ψυχοθεραπευτική παρέμβαση που αντιμετωπίζει με συμπονετική ματιά το άτομο και χρησιμοποιεί ατομική θεραπεία σε συνδυασμό με ομαδική εκπαίδευση δεξιοτήτων προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους να μάθουν νέες δεξιότητες και στρατηγικές, έτσι ώστε να χτίσουν μια ζωή που ικανοποιεί. Είναι βασισμένη σε ερευνητικά δεδομένα και έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για πλήθος διαταραχών όπως:

  • διαταραχές της διάθεσης

  • αγχώδεις διαταραχές

  • διαταραχές προσωπικότητας

  • εξαρτήσεις και διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων

  • διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ)

  • σύνδρομο Άσπεργκερ

  • διαταραχή μετατραυματικού στρες

  • διατροφικές διαταραχές κ.α

Συνδυάζει το βασικό μοντέλο της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Ψυχοθεραπείας για τη ρύθμιση του συναισθήματος με τις έννοιες τις αποδοχής, της αντοχής στο συναίσθημα που προκαλεί δυσφορία και της αυτοεπίγνωσης.

Οι δεξιότητες που διδάσκονται αυξάνουν την ικανότητα του συμμετέχοντα να διαχειρίζεται τα αρνητικά φορτισμένα συναισθήματα, χωρίς να χάνει τον έλεγχο και χωρίς να εμπλέκεται σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.

Χρησιμοποιώντας στοιχεία από πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΔΣΘ) αρχικά δημιουργήθηκε για συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές (άτομα με αυτοτραυματική συμπεριφορά ή με χρόνιο αυτοκτονικό ιδεασμό).

Σύγχρονες έρευνες στη Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία φανερώνουν πως μπορεί να αποτελέσει εξαιρετικά αποδοτικό μοντέλο θεραπείας και για άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας ηπιότερης μορφής, όπως άγχος, κατάθλιψη, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, στον εργασιακό χώρο, οικογενειακά προβλήματα, δυσκολία διαχείρισης θυμού κ.α.

Ποια είναι τα  βασικά μέρη της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας που λειτουργούν σε συνδυασμό;

  • Ατομική θεραπεία Διαλεκτικής Συμπεριφορικής προσέγγισης.

  • Ομάδα εκπαίδευσης δεξιοτήτων Διαλεκτικής.

  • Καθοδήγηση μέσω τηλεφώνου για χρήση των δεξιοτήτων σε καθημερινά προβλήματα τη στιγμή που συμβαίνουν.

  • Εξατομικευμένη διαχείριση περιβαλλοντικών παραγόντων που εμποδίζουν τη βελτίωση.

  • Ομάδα εποπτείας θεραπευτών Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας που λειτουργεί προστατευτικά για τη θεραπεία και παρέχει υποστήριξη, έλεγχο και βοήθεια στους θεραπευτές για να επιτελέσουν όσο το δυνατόν καλύτερα το έργο τους.

Οι Στόχοι της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας

1. Αύξηση δεξιοτήτων μέσα από την ομάδα εκπαίδευσης δεξιοτήτων Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας.

Οι δεξιότητες αφορούν τις παρακάτω θεματικές:

  • Αυτοεπίγνωση: Η πρακτική του να είναι κανείς παρών και να έχει επίγνωση της κάθε στιγμής.
  • Αντοχή στο συναίσθημα που προκαλεί δυσφορία: Διαχείριση και αντοχή των επώδυνων συναισθημάτων, ακόμη και όταν η κατάσταση που τα προκάλεσε δεν μπορεί να αλλάξει άμεσα.
  • Διαπροσωπική αποτελεσματικότητα: Εκπαίδευση στο να ζητάει κανείς αυτό που θέλει από τους άλλους και να λέει «όχι» με αποτελεσματικό τρόπο, χωρίς να χάνει τον αυτοσεβασμό του και χωρίς να χάνονται οι σχέσεις του με τους άλλους.
  • Ρύθμιση του συναισθήματος: Εκπαίδευση στο πώς να αλλάξει κανείς τα συναισθήματα που επιθυμεί.

2. Εξατομικευμένη κινητοποίηση και εξάσκηση στη χρήση δεξιοτήτων στην καθημερινή ζωή για τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κάθε θεραπευόμενος (μέσα από την ατομική θεραπεία και την τηλεφωνική επικοινωνία με τον θεραπευτή). Αύξηση κινήτρου για αλλαγή και αποδοχή.

3. Γενίκευση των αλλαγών στη συμπεριφορά σε όλα τα πλαίσια μέσα από την ατομική θεραπεία και την τηλεφωνική καθοδήγηση στη χρήση δεξιοτήτων.

4. Αλλαγή των παραγόντων του περιβάλλοντος που πυροδοτούν προβληματικές συμπεριφορές και επώδυνα συναισθήματα ή που δεν ενισχύουν τις αποτελεσματικές και επιδέξιες συμπεριφορές. Παρέμβαση από τον ατομικό θεραπευτή στο οικείο περιβάλλον όταν κρίνεται απαραίτητο.

Πώς μπορεί να με βοηθήσει η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία;

  • Εκπαίδευση σε δεξιότητες που βοηθούν στη ρύθμιση του συναισθήματος.
  • Βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και αύξηση της επιρροής στο οικείο περιβάλλον.
  • Εκμάθηση υγιών μεθόδων αντοχής και αποδοχής των επώδυνων συναισθημάτων.
  • Εκπαίδευση σε δεξιότητες λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων.
  • Αύξηση της αποδοχής του εαυτού, της κάθε στιγμής και της πραγματικότητας.

Τι είναι η Διαλεκτική;

Ο όρος «Διαλεκτική» έχει τις ρίζες του στη φιλοσοφία και την επιστήμη και αναφέρεται στη σύνθεση των αντιθέτων. Η κύρια διαλεκτική στη Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία είναι η σύνθεση ανάμεσα στις αντιθετικές στρατηγικές της αποδοχής και της αλλαγής.

Για παράδειγμα, ο θεραπευτής αποδέχεται τον θεραπευόμενο όπως είναι, ενώ παράλληλα αντιλαμβάνεται την ανάγκη του για αλλαγή ορισμένων συμπεριφορών, προκειμένου να υπάρξει εξέλιξη και να επιτύχει τους στόχους του.

Για τον ίδιο λόγο η ομαδική εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο δεξιότητες που επικεντρώνονται στην αποδοχή (αυτοεπίγνωσης και αντοχής στο δύσφορο συναίσθημα), αλλά και δύο δεξιότητες που επικεντρώνονται στην αλλαγή (ρύθμιση συναισθήματος και διαπροσωπική αποτελεσματικότητα). Αυτό συμβαίνει προκειμένου να επιτευχθεί ακριβώς αυτή η διαλεκτική σύνθεση που θα φέρει την ισορροπία ανάμεσα στην αποδοχή των προβλημάτων και την προσπάθεια επίλυσής τους.

Ποια είναι η αποτελεσματικότητα της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας;

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (Dialectical Behavior Therapy – DBT) έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική μέσα από πληθώρα ερευνητικών μελετών τις οποίες μπορεί να διαβάσει κανείς (στα αγγλικά) στον ιστότοπο της Behavioral Tech.

Τα ερευνητικά δεδομένα αποτελεσματικότητας αυξάνονται διαρκώς και προστίθενται στον ιστότοπο.

Λόγω της μεγάλης δημοτικότητας της συγκεκριμένης προσέγγισης η ερευνητική δραστηριότητα από πολλές δυτικές χώρες είναι τόσο μεγάλη, ώστε είναι δύσκολο να συμπεριληφθούν όλες οι έρευνες, παρουσιάζονται όμως οι σημαντικότερες από αυτές.

Ποιος ανέπτυξε τη Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία και με ποιο σκεπτικό;

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (Dialectical Behavior Therapy – DBT) αναπτύχθηκε από τη Δρα. Marsha Linehan στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η Marsha Linehan είναι καθηγήτρια ψυχολογίας και ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Είναι επίσης πρόεδρος της Συμπεριφορικής Έρευνας στην Κλινική Θεραπειών, όπου διεξάγει έρευνες για την αξιολόγηση θεραπευτικών μοντέλων για σοβαρές ψυχικές παθήσεις.

Έχει βραβευθεί για το έργο της. Πρόσφατα η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο του περιοδικού TIME με τίτλο «Εκατό Νέες Επιστημονικές Ανακαλύψεις». Έχει δημιουργήσει την εταιρεία Behavioral Tech στο Σιάτλ της Αμερικής.

Η Behavioral Tech δραστηριοποιείται στην ενημέρωση, την έρευνα και την εξάπλωση της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας σε άλλες χώρες.

Στόχος της Δρος. Linehan ήταν να αναπτύξει ένα μοντέλο ειδικό για άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετώπιζαν δυσκολίες στη ρύθμιση του συναισθήματος. Οι υπάρχουσες προσεγγίσεις δεν είχαν τόσο καλά θεραπευτικά αποτελέσματα στις δυσκολίες αυτές. Προκειμένου να δημιουργήσει αυτό το μοντέλο θεραπείας, συνδύασε αποτελεσματικές μεθόδους από πληθώρα θεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία.

Παραδείγματα τέτοιων μεθόδων που εντάσσονται στη θεραπεία αποτελούν η εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά, οι στρατηγικές επικύρωσης του συναισθήματος, η ανάλυση της συμπεριφοράς, αλλά και οι πρακτικές αυτοεπίγνωσης (mindfulness).

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία υποβλήθηκε σε αυστηρό έλεγχο αποτελεσματικότητας μέσα από κλινικές μελέτες, αποδεικνύοντας έτσι με ερευνητικά δεδομένα ότι είναι μια εξαιρετικά αποτελεσματική προσέγγιση, ειδικά στη θεραπεία ατόμων με έντονη παρορμητικότητα, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και χρόνιες δυσκολίες στη ρύθμιση του συναισθήματος.

Μετέπειτα κλινικοί έχουν επεκτείνει κατά πολύ το πεδίο έρευνας της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας και έχουν ανακαλύψει πως αποτελεί μια μέθοδο με ευρύ πεδίο δράσης σε πλήθος προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Τα θετικά ερευνητικά αποτελέσματα έχουν αυξήσει κατά πολύ τη δημοτικότητα της ΔΣΘ τα τελευταία έτη με αποτέλεσμα να εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο.

Συχνές Ερωτήσεις

Σε τι διαφέρει η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία από τη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;2018-11-16T16:52:05+02:00

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία είναι μια παραλλαγή του βασικού μοντέλου της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας. Όταν αναπτύχθηκε αρχικά το μοντέλο, η Δρ. Linehan και οι συνεργάτες της χρησιμοποιούσαν βασικές τεχνικές Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας, όπως η εκπαίδευση δεξιοτήτων και οι εργασίες για το σπίτι, για παράδειγμα ημερολόγια, συμπεριφορικές κλίμακες και ανάλυση συμπεριφοράς, προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των θεραπευόμενών τους.

Οι τεχνικές αυτές, ενώ ήταν αποτελεσματικές για μία μερίδα ανθρώπων, αποθάρρυναν άλλα άτομα λόγω της διαρκούς εστίασης μόνο σε μεθόδους αλλαγής. Για τον λόγο αυτό, στις ήδη υπάρχουσες τεχνικές αλλαγής προστέθηκαν στρατηγικές αποδοχής, γεγονός που οδήγησε τα άτομα αυτά σε συντομότερη και μεγαλύτερη βελτίωση. Η ισορροπία ανάμεσα στις στρατηγικές αλλαγής και τις στρατηγικές αποδοχής δημιούργησε τη βάση μιας διαλεκτικής που αργότερα έδωσε και το όνομά της στη θεραπεία.

Πρέπει να πιστεύω πως μπορώ να βοηθηθώ για να ξεκινήσω τη θεραπεία;2018-11-16T16:50:42+02:00

Όχι, δεν είναι απαραίτητο. Πολλοί άνθρωποι ξεκινούν τη θεραπεία με ελάχιστη ή και μηδαμινή ελπίδα πως θα πάψουν να υποφέρουν.

Γνωρίζουμε ότι μόνο με την πάροδο του χρόνου θα αποκτήσει κανείς τις εμπειρίες που χρειάζεται προκειμένου να ανακτήσει την ελπίδα.

Εκείνο που ζητείται είναι να δρουν οι ενδιαφερόμενοι αντίθετα από το αίσθημα ελπίδας που έχουν και να εμφανίζονται τακτικά στις συναντήσεις της ομάδας και της ατομικής τους θεραπείας, να εξασκούν τις δεξιότητές τους και να επιτρέψουν στη θεραπεία να λειτουργήσει ακόμη κι αν δεν πιστεύουν πως αυτό είναι εφικτό.

Χρειάζομαι όντως να μάθω δεξιότητες; Κάποια προβλήματα τα διαχειρίζομαι και μόνος/η μου.2018-12-20T11:50:52+02:00

Οι προβληματικές συμπεριφορές γεννιούνται στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση ή να λυθεί ένα πρόβλημα. Οι συμπεριφορές αυτές, ενώ προσφέρουν πρόσκαιρη ανακούφιση ή βραχυπρόθεσμη λύση, συχνά δεν είναι αποτελεσματικές σε βάθος χρόνου.

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία υποθέτει πως οι άνθρωποι κάνουν ήδη το καλύτερο που μπορούν και πρέπει να μάθουν νέες συμπεριφορές που να ανταποκρίνονται στις περιστάσεις, προκειμένου τελικά να επιλύσουν τα προβλήματά τους.

Η ΔΣΘ βοηθά την ενίσχυση των δυνατοτήτων του ατόμου με την εκμάθηση δεξιοτήτων σε θέματα όπως η αυτοεπίγνωση, η αντοχή στο δυσάρεστο συναίσθημα, η διαχείριση του συναισθήματος και η διαπροσωπική αποτελεσματικότητα.

Μέσα από τις δεξιότητες αυτές οι άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν αποτελεσματικούς τρόπους να ελίσσονται σε καταστάσεις που παρουσιάζονται στην καθημερινότητά τους ή να διαχειρίζονται συγκεκριμένες προκλήσεις.

Γιατί δεν μπορεί ο θεραπευτής μου να μου μάθει αυτές τις δεξιότητες μέσα στην ατομική θεραπεία και χρειάζεται να συμμετέχω στην ομάδα δεξιοτήτων;2018-11-16T16:51:04+02:00

Θα μπορούσε ο ατομικός θεραπευτής να αναλάβει και την εκπαίδευση δεξιοτήτων και ορισμένες φορές πράγματι συμβαίνει, ειδικά όταν δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι συνήθως η θεραπεία εστιάζει στα ατομικά προβλήματα του καθενός και έτσι δεν μένει επαρκής χρόνος μέσα στις συνεδρίες για να γίνει η απαραίτητη εκπαίδευση σε δεξιότητες.

Ο διαχωρισμός του εκπαιδευτικού μέρους από τη θεραπεία στο μοντέλο της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας οδηγεί σε πολύ καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα, καθώς δίνει πολύ μεγαλύτερη σημασία στην εκμάθηση δεξιοτήτων και στην εξάσκησή τους από ότι μπορεί να δοθεί στις ατομικές συνεδρίες.

Αν λαμβάνω ήδη φαρμακοθεραπεία για τα προβλήματά μου υπάρχει λόγος να κάνω την εκπαίδευση δεξιοτήτων και να δω ατομικό θεραπευτή;2018-11-16T16:38:09+02:00

Η φαρμακοθεραπεία θεωρείται βοηθητική μέθοδος θεραπείας στη ΔΣΘ και δεν έρχεται σε σύγκρουση με την ομάδα δεξιοτήτων.

Αποτελούν συμπληρωματικές θεραπείες, καθώς η μία έχει στόχο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων φαρμακευτικά, ενώ η άλλη στοχεύει στην αλλαγή των συμπεριφορών που προκαλούν τα συμπτώματα και στην εκμάθηση δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων.

Συχνά η φαρμακοθεραπεία δεν αρκεί από μόνη της για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, καθώς δεν προσφέρει νέους επιδέξιους τρόπους προκειμένου να διαχειρίζεται κανείς το περιβάλλον του και δεν περιλαμβάνει κάποια εκπαιδευτική διαδικασία που να οδηγεί στην αποτελεσματικότερη επίλυση προβλημάτων.

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία απευθύνεται σε άτομα με συγκεκριμένη μόνο διάγνωση;2018-10-24T23:47:04+03:00

Παρότι ξεκίνησε αρχικά ως μέθοδος θεραπείας για άτομα από συγκεκριμένες διαγνωστικές κατηγορίες, πλέον η αποτελεσματικότητά της είναι εξίσου καλή και στη θεραπεία ατόμων με μεγάλο εύρος διαγνώσεων, τα οποία κυρίως αντιμετωπίζουν προβλήματα στη ρύθμιση του συναισθήματος, στην αντοχή δύσφορων συναισθημάτων και στη διαπροσωπική αποτελεσματικότητα, ή έχουν δυσκολία ελέγχου των παρορμητικών αντιδράσεων.

Τι γίνεται αν χρειαστεί να λείψω σε κάποιες ατομικές συνεδρίες ή συναντήσεις της ομάδας;2018-12-20T12:02:23+02:00

Μετά από τέσσερις συνεχόμενες απουσίες, είτε στην ομάδα είτε στην ατομική θεραπεία, δεν μπορεί πλέον κανείς να είναι μέλος της ομάδας, ούτε να συνεχίσει τη θεραπεία Διαλεκτικής Συμπεριφορικής προσέγγισης με τον ίδιο ατομικό θεραπευτή, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα. Μετά το πέρας του διαστήματος αυτού μπορεί να συζητηθούν οι όροι επανεισαγωγής στο πρόγραμμα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πως δεν υπάρχει κάποια αποδεκτή αιτία που να μπορεί να οδηγήσει στην απαλλαγή από τον κανόνα αυτό, παρόλο που υπάρχουν λογικοί, δικαιολογημένοι και κατανοητοί λόγοι για τους οποίους μπορεί κάποιος να μην μπορεί να παρευρεθεί.

Ποια βιβλία προτείνετε για σχετικό διάβασμα;2018-06-30T14:59:03+03:00

Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή άλλη χρήση, ολόκληρου ή μέρους του περιεχομένου της ιστοσελίδας, χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της κατόχου.

 

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

  • Μαριέφη Μιτέλλα, MSc
  • Ψυχολόγος στην Αθήνα

 

  • Διεύθυνση: 
  • Παπαδιαμαντοπούλου 5 – Αθήνα (κέντρο)
  • Μετρό Μέγαρο Μουσικής
  • Επικοινωνία: 
  • 6970 313 761
  • infomitella@gmail.com
  • website:
  • www.mitella.gr
Go to Top