Ντροπαλότητα

Τι είναι η Κοινωνική Φοβία

Η κοινωνική φοβία είναι ουσιαστικά ο φόβος της παρουσίας στο επίκεντρο της προσοχής ή της αρνητικής κριτικής ή η παρουσίαση σωματικών συμπτωμάτων άγχους όταν εκτίθεται κανείς σε κοινωνικές περιστάσεις. Ο φόβος αυτός οδηγεί σε αποφυγή συγκεκριμένων καταστάσεων (πχ. κοινωνικές συγκεντρώσεις, συνεντεύξεις για δουλειά, γεύμα, ομιλία, γράψιμο κειμένου μπροστά σε άλλους κ.α.).

Το βασικότερο χαρακτηριστικό της κοινωνικής φοβίας είναι ο φόβος να τεθεί κανείς σε εξονυχιστικό έλεγχο ή κριτική από τρίτους. Το άτομο που πάσχει φοβάται ότι θα κάνει κάτι ντροπιαστικό ή θα αντιδράσει με τρόπο ταπεινωτικό (συμπεριλαμβανομένης της εκδήλωσης συμπτωμάτων άγχους ή πανικού). Ο φόβος μπορεί να περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιστάσεις (πχ. ομιλία σε κοινό) ή να γενικεύεται και να ισχύει για οποιαδήποτε κοινωνική συνθήκη.

Περιστάσεις που συχνά προκαλούν φόβο σε πάσχοντες από κοινωνική φοβία είναι:

  • ομιλία μπροστά σε άλλους

  • κοινωνικές εκδηλώσεις (πχ. πάρτι)

  • επικοινωνία με αγνώστους

  • γεύμα, ποτό, γράψιμο, ομιλία σε κινητό, μπροστά σε άλλους

  • χρήση δημόσιας τουαλέτας

  • χρήση δημόσιας συγκοινωνίας

  • αναμονή σε ουρά για εξυπηρέτηση

Ο φόβος της αρνητικής αξιολόγησης σε συγκεκριμένες κοινωνικές περιστάσεις συνήθως οδηγεί στην αποφυγή των περιστάσεων αυτών. Η γενικευμένη κοινωνική φοβία (αποφυγή όλων των κοινωνικών περιστάσεων και όχι μεμονωμένων συνθηκών), μπορεί να οδηγήσει σε σχετική κοινωνική απομόνωση.

Η έκθεση στη φοβική συνθήκη δημιουργεί αντίδραση άγχους και μπορεί να περιλαμβάνει κοκκίνισμα, τρεμούλα, αύξηση του καρδιακού ρυθμού, εφίδρωση, ναυτία και τάση για επίσκεψη της τουαλέτας). Συχνά οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία βιώνουν αυτά τα συμπτώματα ως ταπεινωτικά και συνεπώς τείνουν να αποφεύγουν κοινωνικές περιστάσεις, να αποχωρούν πρώτοι από κοινωνικές εκδηλώσεις, να μην ξεκινούν διαλόγους ή να αποφεύγουν την άμεση οπτική επαφή.

Η κοινωνική φοβία είναι μια από τις αγχώδεις διαταραχές και μπορεί να επηρεάσει εκτός των άλλων και τη διάθεση του ατόμου που πάσχει, συνεπώς μπορεί να συνυπάρχει σε ορισμένες περιπτώσεις με την κατάθλιψη. Τείνει να είναι μια χρόνια κατάσταση, αλλά η ένταση των συμπτωμάτων και η λειτουργικότητα του ατόμου μπορεί να κυμαίνονται ανά περιόδους. Η επικράτηση έντονων συμπτωμάτων κοινωνικής φοβίας σε μεγάλο μέρος της ζωής του ατόμου μπορεί να επιφέρει ισχυρό πλήγμα στην αυτοπεποίθησή του και τη γενική εικόνα εαυτού. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία έχουν θετικά αποτελέσματα.

Πρόσθετες Επιπλοκές

Κατάθλιψη

Μεγάλος αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από κοινωνική φοβία παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης. Εμφανίζουν πεσμένη διάθεση, μειωμένη ευχαρίστηση από δραστηριότητες, αισθήματα απελπισίας για το μέλλον, αισθήματα αναξιότητας και μια σειρά από βιολογικά συμπτώματα όπως αϋπνία, μειωμένη όρεξη για φαγητό κ.α.

Αλκοόλ

Συχνά οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία βασίζονται στη κατανάλωση αλκοόλ για να αντεπεξέλθουν σε κοινωνικές καταστάσεις. Το αλκοόλ, όταν καταναλώνεται συχνά και σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και να αποτελέσει ένα επιπλέον πρόβλημα. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα στους πάσχοντες από κοινωνική φοβία.

Εξάρτηση από βενζοδιαζεπίνες

Οι βενζοδιαζεπίνες, όπως για παράδειγμα η διαζεπάμη, χορηγούνται ως φαρμακευτική αγωγή για την κοινωνική φοβία και άλλες αγχώδεις διαταραχές.

Δεν αποτελούν μια μόνιμη θεραπεία για το πρόβλημα της κοινωνικής φοβίας και συχνά προκαλούν εξάρτηση και στερητικά συμπτώματα, όταν η λήψη του φαρμάκου διακοπεί.

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την τάση σταδιακά να απευαισθητοποιείται στο φάρμακο, με αποτέλεσμα να απαιτούνται όλο και μεγαλύτερες δόσεις για να παραχθεί το ίδιο αποτέλεσμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Κοινωνικής Φοβίας

Συνηθισμένα συμπτώματα

Συχνά οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία μπορεί να παρουσιάσουν Διαταραχή Πανικού. Ορισμένα τυπικά συμπτώματα που παρουσιάζονται στην κοινωνική φοβία όταν το άτομο βρίσκεται σε καταστάσεις που του προκαλούν άγχος είναι:

  • κοκκίνισμα

  • τρέμουλο

  • αυξημένος καρδιακός ρυθμός

  • εφίδρωση

  • δυσκολία συγκέντρωσης

  • τρεμάμενη ή σιγανή φωνή

  • ανάγκη χρήσης τουαλέτας

  • αυξημένος ρυθμός αναπνοής, ζαλάδα, ναυτία, τάση φυγής

Συμπεριφορικά συμπτώματα

Ως αποτέλεσμα του φόβου οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία μπορεί να αντιδράσουν με συγκεκριμένους τρόπους προκειμένου να αποφύγουν ή να εμποδίσουν την αρνητική αξιολόγηση.

Μερικές από τις αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι:

  • Αποφεύγουν τις κοινωνικές περιστάσεις.

  • Φεύγουν πρόωρα από κοινωνικές περιστάσεις.

  • Εστιάζουν στον εαυτό τους και όχι στους γύρω τους.

  • Προσπαθούν να βρίσκονται στο παρασκήνιο και να μην τραβούν τη προσοχή.

  • Δεν επιδιώκουν να μιλήσουν με άλλους στις κοινωνικές περιστάσεις.

  • Δεν επιδιώκουν βλεμματική επαφή, δεν κοιτούν άλλους σε κοινωνικές περιστάσεις.

Τι προκαλεί Κοινωνική Φοβία

Η αντίδραση φυγής ή πάλης ενεργοποιείται όταν μια κατάσταση κρίνεται ως επικίνδυνη. Όταν η αντίδραση αυτή ενεργοποιείται, προκαλείται μια σειρά σωματικών αντιδράσεων όπως εφίδρωση, αύξηση του καρδιακού ρυθμού, τρέμουλο, ζαλάδα κ.α. Συχνά τα συμπτώματα συνοδεύει η τάση φυγής από την κατάσταση. Στην κοινωνική φοβία η απειλή είναι ψυχολογική, καθώς ο φόβος σχετίζεται με την αξιολόγηση ή και την απόρριψη. Παρόλο που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να είναι αρεστοί, στην κοινωνική φοβία η ανάγκη για αποδοχή είναι πιο έντονη και ο μηχανισμός εντοπισμού απειλών είναι πιο ευαίσθητος.

Οι αρνητικές σκέψεις που μπορεί να έρθουν μετά από ένα κοινωνικό γεγονός σχετικά με διάφορες πράξεις συχνά μπορούν επίσης να προκαλέσουν συναισθήματα άγχους και να ενισχύσουν την εντύπωση κακής επίδοσης στις κοινωνικές καταστάσεις. Οι αρνητικές, μη ρεαλιστικές σκέψεις παίζουν κύριο ρόλο στη διατήρηση των συμπτωμάτων της κοινωνικής φοβίας.

Έρευνες δείχνουν πως η εμφάνιση συμπτωμάτων κοινωνικής φοβίας σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εκτός από τους παράγοντες που οδηγούν στην έναρξη της κοινωνικής φοβίας, είναι σημαντικό να εξετάσει κανείς στην ατομική θεραπεία και τους παράγοντες που συντηρούν την κοινωνική φοβία στο παρόν.

Η θεραπεία της Κοινωνικής Φοβίας

Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία

Μία μέθοδος θεραπείας για την κοινωνική φοβία είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία.

Το θεραπευτικό πλάνο δράσης συνήθως περιλαμβάνει:

  • αξιολόγηση
  • ψυχοεκπαίδευση σε σχέση με την κοινωνική φοβία
  • εκπαίδευση σε τεχνικές πχ. χαλάρωση
  • γνωσιακές παρεμβάσεις
  • συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις

Η θεραπεία εστιάζει στη σταδιακή έκθεση σε καταστάσεις που προκαλούν φόβο και στην εκμάθηση τεχνικών για την αντιμετώπιση του άγχους (πχ. χαλάρωσης, ενσυνειδητότητας – mindfulness). Επιπλέον αναγνωρίζονται αρνητικά, μη ρεαλιστικά μοτίβα σκέψης που διατηρούν τα συμπτώματα της διαταραχής. Συχνά οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία χρειάζεται να εκπαιδευθούν σε δεξιότητες επικοινωνίας και διεκδικητικότητας, καθώς και να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία σε περίπτωση που πάσχουν από κατάθλιψη, κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή έχουν εξάρτηση από βενζοδιαζεπίνες, λόγω της κοινωνικής φοβίας. Όταν κανείς πάσχει από κάποια αγχώδη διαταραχή όπως η κοινωνική φοβία, είναι σημαντικό να αποφύγει την κατάχρηση φαρμακευτικής αγωγής ηρεμιστικού τύπου, καθώς και την κατάχρηση αλκοόλ.

Φαρμακευτική Αγωγή

Βενζοδιαζεπίνες (πχ οξαζεπάμη, διαζεπάμη, αλπραζολάμη)

Οι βενζοδιαζεπίνες μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών, κυρίως λόγω της γρήγορης ανάπτυξης αντοχής του οργανισμού στο φάρμακο και τη δημιουργία εξάρτησης. Προσφέρουν γρήγορα μία πρόσκαιρη ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά δεν αντιμετωπίζουν τις αρνητικές σκέψεις, οι οποίες είναι βασικός παράγοντας διατήρησης του προβλήματος της κοινωνικής φοβίας. Συνεπώς χορηγούνται συχνά σαν βοήθημα σε περιπτώσεις στις οποίες ο πάσχων χρειάζεται άμεση απαλλαγή από τα συμπτώματα, μέχρι να προλάβουν να εμφανιστούν τα αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας και να μην απαιτείται πλέον η λήψη αγωγής, ή σε περιπτώσεις ανθεκτικής στη θεραπεία κοινωνικής φοβίας.

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs – π.χ. φλουοξετίνη, σετραλίνη, σιταλοπράμη)

Τα φάρμακα αυτά συχνά συνταγογραφούνται για την κοινωνική φοβία και μπορούν να είναι αποτελεσματικά ειδικά στις περιπτώσεις που το άτομο πάσχει δευτερογενώς και από κατάθλιψη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με θεραπεία γνωσιακού συμπεριφοριστικού τύπου.

Μάθετε περισσότερα

Κάντε το τεστ

για την Κοινωνική Φοβία εδώ.

Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή άλλη χρήση, ολόκληρου ή μέρους του περιεχομένου της ιστοσελίδας, χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της κατόχου.