Νιώθω στρες
Τι είναι το στρες;
Ποια είναι τα συμπτώματα του στρες;
Το σώμα αντιδρά στο στρες εκκρίνοντας ουσίες που ειδοποιούν ότι βρισκόμαστε σε κίνδυνο και δίνουν στο σώμα μας εντολή να ενεργοποιήσει την αντίδραση φυγής η πάλης. Η αντίδραση αυτή αποτελεί έναν μηχανισμό επιβίωσης που προετοιμάζει το σώμα για την αντιμετώπιση απειλών. Αλλαγές που παρατηρούνται κατά την αντίδραση αυτή περιλαμβάνουν αύξηση του καρδιακού ρυθμού, αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, ξηροστομία, εφίδρωση, ναυτία και άλλα. Η αντίδραση αυτή δεν έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο σώμα και συχνά μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση απειλητικών καταστάσεων.
Η μακροχρόνια έκθεση στο στρες, και ειδικά η μακροχρόνια έκθεση του σώματος σε υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, οδηγεί σε αυξημένη ευαισθησία σε ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, οι καρδιακές παθήσεις, το κοινό κρυολόγημα και άλλα.
Τα συμπτώματα του στρες μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι:
- διαταραχές στον ύπνο
- μυϊκή ένταση
- νευρικότητα
- ανησυχία
- κατάθλιψη
- αίσθημα κόπωσης
- έλλειψη κινήτρου
- δυσκολία συγκέντρωσης
- αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
- κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών
- ανθυγιεινή διατροφή και μειωμένα επίπεδα σωματικής άσκησης
Η ίδια η ύπαρξη αυτών των συμπτωμάτων επηρεάζει το πώς αντιμετωπίζετε νέες καταστάσεις που προκαλούν στρες, καθώς μειώνουν την απόδοση και κατ’ επέκταση αυξάνουν ακόμη περισσότερο το στρες δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο (στρες -> προκαλεί συμπτώματα -> που μειώνουν την απόδοση -> η μειωμένη απόδοση οδηγεί σε αύξηση του στρες).
Τι προκαλεί στρες;
Είναι πιθανό συγκεκριμένες καταστάσεις της ζωής να καθιστούν ένα άτομο ευάλωτο στην εμπειρία του στρες. Για παράδειγμα, ερευνητικές μελέτες έδειξαν ότι εργαζόμενες μητέρες που δούλευαν πλήρες ωράριο είχαν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά στρες σε σχέση με τις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες. Οι οικονομικές πιέσεις, η ανεργία, η κοινωνική απομόνωση, οι διαφωνίες με οικείους, η ασθένεια ή ο θάνατος μελών της οικογένειας, καθώς και προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων, έχουν αυξημένη πιθανότητα σε σχέση με άλλους παράγοντες να προκαλέσουν υψηλά και μη ωφέλιμα επίπεδα στρες.
Επιπλέον, το στρες επιδρά διαφορετικά σε κάθε άτομο ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο το αντιλαμβάνεται και το διαχειρίζεται. Για παράδειγμα, υπάρχει περίπτωση ένα άτομο να χάσει την εργασία του και να αντιληφθεί το γεγονός αυτό ως μια καταστροφή που θα οδηγήσει σε συναισθηματικό αδιέξοδο και σε επικίνδυνες συμπεριφορές. Ένα άλλο άτομο υπό τις ίδιες συνθήκες, αντιθέτως, μπορεί να το εκλάβει ως ευκαιρία να ξεκινήσει κάτι νέο, καλύτερο και πιο δημιουργικό. Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες βλέπουμε ένα συγκεκριμένο γεγονός εξηγούν τις διαφορετικές αντιδράσεις που τείνουν να έχουν οι άνθρωποι για την ίδια κατάσταση. Η προσωπικότητα του ατόμου και οι προηγούμενες εμπειρίες του, επηρεάζουν το πώς θα εκληφθεί ένα συγκεκριμένο γεγονός.
Ένας ακόμη παράγοντας που οδηγεί σε έντονο στρες είναι το κατά πόσο το άτομο πιστεύει ότι διαθέτει τα απαραίτητα μέσα και αποθέματα για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα. Το να χάνει κανείς την εργασία του, για παράδειγμα, μπορεί να είναι ένα δύσκολο γεγονός· το να έχει, όμως, παράλληλα και προβλήματα στην ερωτική του σχέση μπορεί να σημαίνει πως δεν έχει τα απαραίτητα μέσα στήριξης ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει αυτή τη δύσκολη περίοδο σε συναισθηματικό, αλλά και σε οικονομικό επίπεδο.
Το Σύνδρομο Burnout
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια σταδιακή διαδικασία η οποία συνοδεύεται από ψυχικά και σωματικά συμπτώματα. Είναι αρκετά συχνή στους εργαζόμενους στο χώρο της υγείας, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών του περιβάλλοντος εργασίας και της φύσης του αντικειμένου. Απασχολεί τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και τους διοικητές μονάδων, καθώς εμποδίζει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των εργαζομένων.
Ως επαγγελματική εξουθένωση (burnout) ορίζεται ένα σύνδρομο συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης, αλλα και μειωμένης αίσθησης προσωπικών επιτευγμάτων στον επαγγελματικό χώρο.
Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι:
- κόπωση
- πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι
- διαταραχές στο γαστρεντερικό σύστημα
- διαταραχές ύπνου
- μειωμένη όρεξη ή υπερβολική κατανάλωση φαγητού
- μειωμένη ενεργητικότητα
- αίσθημα μοναξιάς και αβοηθητότητας
- μειωμένη διάθεση
- ευερεθιστότητα, επιθετικότητα
- αίσθηση αποτυχίας, ανικανότητας
- μειωμένη ικανοποίηση και ευχαρίστηση
- απομάκρυνση από οικογένεια και φίλους, έλλειψη κοινωνικής ζωής
- μειωμένη απόδοση στην εργασία
- προσπάθεια αποφυγής ευθυνών, αρμοδιοτήτων, εργασιών
- χρήση ουσιών και αλκοόλ ως μέσου ανακούφισης
Τα στάδια της επαγγελματικής εξουθένωσης
Η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί μια σταδιακή διαδικασία κατά την οποία το άτομο περνά από μια σειρά εσωτερικών διεργασιών και μπορεί να συνοψιστεί στα εξής τέσσερα στάδια:
Παράγοντες ευαλωτότητας στην επαγγελματική εξουθένωση
Οι παράγοντες που καθιστούν ένα άτομο ευάλωτο στην επαγγελματική εξουθένωση πηγάζουν από τη δυναμική αλληλεπίδραση του ατόμου με το εργασιακό του περιβάλλον.
Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες περιλαμβάνονται οι εργασιακές συνθήκες, όπως ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, η έλλειψη προσωπικού, το εξαντλητικό και κυκλικό ωράριο, η ασάφεια των καθηκόντων, η άκαμπτη και αυταρχική διοίκηση, η έλλειψη ψυχολογικής στήριξης, οι διαρκείς απαιτήσεις των διευθυντών και άλλα.
Στους ατομικούς παράγοντες περιλαμβάνονται όσα σχετίζονται με το άτομο ως προσωπικότητα, η αίσθηση ελέγχου και τα αποθέματα που αισθάνεται οτι έχει, βιολογικοί παράγοντες, ο τρόπος αντιμετώπισης του άγχους, οι προσδοκίες του ατόμου από την εργασία του, ο μισθός, ο λόγος που επιλέχθηκε το συγκεκριμένο επάγγελμα και άλλα. Σημαντικό ρόλο έχει η έγκαιρη διάγνωση των συμπτωμάτων, τα οποία δεν πρέπει να αγνοούνται.
Η επαγγελματική εξουθένωση συναντάται συνήθως σε:
- άτομα που εργάζονται σε απαιτητικούς και ψυχοφθόρους επαγγελματικούς τομείς, όπως τομείς υγείας και οικονομίας.
- ιδιαίτερα σχολαστικά άτομα.
- άτομα με ισχυρή ανάγκη επιβεβαίωσης και εκτίμησης από τους συνανθρώπους.
- άτομα με τάση για τελειοθηρία.
- άτομα με χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης στην προσωπική ζωή.
- άτομα με μη ρεαλιστικές προσωπικές προσδοκίες.
- άτομα με έντονη ανάγκη προσφοράς βοήθειας.
- φιλόδοξα άτομα.
- άτομα για τα οποία η δουλειά αποτελεί βασικό παράγοντα ευχαρίστησης και αυτοεκτίμησης.
- άτομα που δυσκολεύονται να βάλουν όρια και να πουν «όχι» σε επαγγελματικές υποχρεώσεις.
- άτομα με υψηλό αίσθημα ευθύνης, με ανάγκη ελέγχου του περιβάλλοντος και μειωμένη αντοχή στα λάθη.
Η θεραπεία του στρες
Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία
Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία μαθαίνει στο άτομο να διαχειρίζεται αποτελεσματικά το στρες μέσα από την αναγνώριση και αμφισβήτηση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που προκαλούν στρες, τις τεχνικές χαλάρωσης και ενσυνειδητότητας (mindfulness), τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, αλλά και την εκπαίδευση στην οριοθέτηση και τη διεκδικητική συμπεριφορά.
Επιπρόσθετα, ο θεραπευτής Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής προσέγγισης θα οργανώσει το θεραπευτικό πλάνο, προκειμένου η θεραπεία να ανταποκρίνεται σε προβλήματα που μπορεί να έχουν προκύψει από τη μακροχρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα στρες, όπως για παράδειγμα κατάθλιψη ή αγχώδης διαταραχή.
Μάθετε περισσότερα
Κάντε το τεστ
για το Σύνδρομο Βurnout εδώ.
Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή άλλη χρήση, ολόκληρου ή μέρους του περιεχομένου της ιστοσελίδας, χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της κατόχου.